#HERALANDAEŞİT OLMAK.

_06.03.2020

Dünyaca ünlü bir Sümerolog, tarihçi ve bilim insanı; aynı zamanda cesur bir Cumhuriyet kadını, bir anne, sevgi ve hayat dolu bir insan... Muazzez İlmiye Çığ’ı daha pek çok sıfatla tanımlamak mümkün. Çünkü kendisi, 106 yılı devirdiği ilim dolu yaşamında imza attığı çalışmalarla hepimize ilham veren ve gelecek nesillere ışık olmaya devam eden bir çınar. Hayatını adadığı Sümeroloji alanında ortaya koyduğu çalışmaların yanı sıra, Muazzez İlmiye Çığ; Atatürk ve devrimlerinin büyük bir savunucusu oluşuyla da örnek bir Türk aydını ve kadını.

BMW Türkiye, bu yılki 8 Mart Dünya Kadınlar Günü filmiyle, 1914 doğumlu Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ’ın çok eğerli “Başarılı Kadınlar” arşivi üzerinden #heralandaeşit bakış açısını savunanları buluşturuyor.

Muazzez İlmiye Çığ’ın Hikayesi

Muazzez İlmiye Çığ, 1914 yılında Bursa’da, öğretmen bir babanın kızı olarak dünyaya gelmiş. Babası Zekeriya İtil, İlmiye Hanım’a; “Sana ilim sahibi olasın diye bu adı koydum” diyerek daha ilk andan kızının geleceği konusunda üstleneceği destekleyici rolü belli etmiş diyebiliriz. İlmiye Hanım’ın keman çalmasını ve Fransızca öğrenmesini istemiş, kızı yıllar sonra Almanca bölümüne geçip eğitim görmek istediğini söylediğindeyse duruşu çok netmiş: “Atatürk bu fakülteyi sizler için kurdu! Senin istikbalin için çok iyi olacak kızım!”

1936’da Ankara’da Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nin Hititoloji Bölümü’ne giren ve Prof. Dr. Hans Gustav Guterbock ile Prof. Dr. Benno Landsberger gibi değerli isimlerden Sümer, Akad, Hitit dil ve kültürleri üzerine dersler alan İlmiye Hanım’ın hayatının gidişatı; 1940 yılında Ankara Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra adım attığı iki büyük başlangıçla büyük ölçüde değişmiş diyebiliriz. Bu başlangıçlardan ilki, meslek hayatının 32 yılını adayacağı İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi’nin Çiviyazılı Belgeler Arşivi’nde çalışmaya başlaması; ikincisiyse okul arkadaşı ve öğretmen Kemal Çığ ile olan evliliği.

İlmiye Hanım, Çiviyazılı Belgeler Arşivi’nde uzman olarak görev yaptığı 32 yıl boyunca Hatice Kızılay ve Dr. F. R. Kraus’la birlikte müzenin deposunda yer alan ve 74 bin tabletten oluşan çiviyazılı belgeler arşivini oluşturmuş. 2000 yılındaysa İstanbul Üniversitesi tarafından 'Fahri Doktor' unvanına layık görülmüş ve şimdilerde, Zaman Tüneliyle Sümerlere Yolculuk (1993)’ten Vatandaşlık Tepkilerim (2004)’e yazdığı onca kitap ve bilimsel makale aracılığıyla tarihin merak edilenlerini ilgili okuyucularla buluşturmaya devam ediyor.

Sümer Kültürü’nde Kadının Yeri

Muazzez İlmiye Çığ’ın bugünkü kültürün temelini kuran millet olarak tanımladığı Sümerler üzerine yaptığı araştırmaların biraz derinine iniyoruz şimdi. Bu araştırmalar, Sümer kültüründe kadınların son derece önemli bir yere sahip olduğunu gösteriyor bizlere. Deniz Tanrıçası Nammu, Sağlık Tanrıçası Bau, Sosyal Adalet Tanrıçası Nanşe... Sümer mitolojisinde tanrıçalara büyük saygı duyulduğunu görüyoruz. Aralarında en fazla önem verilen tanrıça, Bereket Tanrıçası İnanna. Sebebi, Sümer’in bir tarım ülkesi olması ve ekonominin tarıma dayanması.

Kadının aşk, cinsellik ve evlilik gibi konulardaki yerine baktığımızdaysa; oldukça özgür, esnek ve kadın-erkek eşitliğine oldukça yakın bir yaşam şekli görüyoruz. İlmiye Hanım’ın araştırmalarına göre, Bereket Tanrıçası İnanna’nın önce doğaya, sonra insana çoğalma yeteneğini sunmasına olanak sağlayan bir cinsel ve dişi gücü bulunuyor; dünyanın bilinen ilk aşk şiiriyse yine Sümerli Aşk Tanrıçaları’nın ellerinden çıkıyor.

Tek eşliliğin esas olduğu Sümer kültüründe, Sümerli kadınların toplumdaki yerine baktığımızdaysa yine öncü bir konumda olduklarını görüyoruz. Sümerli bir kadın, bir adama aşık olup onu kocası olarak seçebiliyor. Rahatsızlık yaşadığı bir durumda bir erkeğe dava açabiliyor; davalarda şahit ve kefil olabiliyor. Mal alıp satabiliyor, borç alıp verebiliyor, bir erkekle ortak iş yapabiliyor. Sosyal yaşamda ve iş yaşamında aktif rol alabiliyor, duygu ve düşüncelerini şiir yazarak rahatça ifade edebiliyor.

İlmiye Hanım’a göre; kadınların okuma yazma bile bilmediği, Cumhuriyet devrimlerinin başladığı dönemlerden bu yana, en yüksek ve aktif çağı yaşıyoruz. Günümüzde kadınlar, her alanda çok büyük başarılara imza atmaya devam ediyorlar. “Bizim insanımıza yol açarsanız, önüne geçilemeyecek kadar ilerleyebilir” sözleriyle de ifade ettiği üzere; engeller karşısında dik duran ve ulaşmak istediklerine giden yolda çalışmalarını, ürettiklerini, yarattıklarını ortaya koyan kadınlara yol açmak çok önemli. Biz de BMW Joy Blog’da; yaptığı araştırmalardan hayata bakış açısına hepimizde hayranlık uyandıran, cesur Türk kadını Muazzez İlmiye Çığ’dan aldığımız ilhamı sizlerle paylaşmaktan mutluluk duyuyoruz.

Şimdi Söz İlmiye Hanım’da

106 yıllık yaşamına sayısız başarıyı sığdırmış, ünlü Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ’a ait arşivin izini süren BMW Türkiye, hem Çığ’ı hem de onun başarılı kadınların haberlerini topladığı zengin arşivini izleyiciyle buluşturdu. Hayatın her alanında eşitliğe inanan ve kadın hareketinin önemli bir savunucusu olan Muazzez İlmiye Çığ, başarılı kadınların haberlerinin sadece gazetelerde değil, akıllarda da kalması için uzun zamandır biriktirdiği kupürleri ve değerli görüşlerini aktarıyor.