MODA SEKTÖRÜNDE BİR AKTİVİST:
VIVIENNE WESTWOOD.

İnsanın güzel ve trendlerin ötesinde görünme arzusu, modayı karşı konulamaz bir tutkuya dönüştürdü. Bu tutkuyla ihtiyacı olsa da olmasa da sürekli bir satın alma davranışı geliştiren insan için yavaşlama zamanı. Burada öne çıkan en önemli soru şu: “Buna gerçekten ihtiyacım var mı?“

2022'nin Aralık ayında, 81 yaşında yaşama gözlerini yuman moda dünyasının sıra dışı ismi Vivienne Westwood; tüm anarşist ve idealist ruhunu ortaya koyarak hayatı boyunca statükoyla savaştı. Hem de sadece moda dünyası özelinde değil. “Punk modasının lideri” ve “Ekstrem Kraliçesi” olarak tanınan Westwood, moda dünyasının enerjisi yüksek, sınırları zorlayan ve sevilen bir karakteri olarak daima daha iyi bir dünya yaratmayı amaçladı. O halde bu moda dehasının hayat hikayesinden sürdürülebilir bir yaşam için ilham olabilecek noktaları birlikte keşfedelim. 

Vivienne Isabel Swire olarak 8 Nisan 1941’de İngiltere’nin Derbyshire kentinde dünyaya gelen Vivienne Westwood, annesi yerel pamuk fabrikalarında dokumacı olarak çalışan, babası kunduracılık yapan bir ailede yetişti. Gençken imkansızlıklar ona kendisi için kıyafet yapmayı öğretti. Hayata karşı bir direnişle geçen yaşamında 2000’lerin ortalarına geldiğinde ise, odağını iklim krizine çevirdi.

2007’de “Propagandaya Aktif Direniş” başlıklı bir manifesto yayınladı ve burada şöyle yazdı: “İki yol var, birini seçeceğiz: Daha kültürlü ve dolayısıyla daha iyi bir insan olmak – ya da bunu seçmeyerek, kendi zekamızın kurbanı olan yıkıcı ve kendi kendini yok eden bir hayvan olmak… Yani olmak ya da olmamak…”

İçinde bulunduğu sistemin tüketim kültürünü oluşturmada önemli rolüne rağmen bir tüketim karşıtı olarak Westwood, kendi ticari çıkarlarını da tehlikeye atmaktan çekinmedi. 2010 yılında AAP‘ye şunları söylemişti: “İnsanlara sadece kıyafet almayı bırakın diyorum. Bu yaşam armağanına sahipken neden onu korumayalım? Yıkımın kaçınılmaz olduğu tavrını benimsemiyorum. Bazılarımız bunu durdurmak ve insanların hayatta kalmasına yardımcı olmak istiyor.”

“Sürekli satın almayı bırakın” diyen bir moda tasarımcısı olmak için dünyaya ve kaynaklarına saygılı olmayı öğrenen bir insan olmaya ömrünü adayan Westwood’un bu konudaki duruşu günümüz insanına da rehberlik ediyor. 

Vivienne Westwood, 1970’lerin İngiltere’sinde yaratıcılığı farklı bir seviyeye taşıyacak bir ortaklığa imza attı. Ünlü İngiliz Punk grubu Sex Pistols’ın menajeri McLaren ile yolunun kesişmesi, Londra’da punk sahnesine dönüşen ilk moda mağazasının açılmasına neden oldu.

King’s Road’daki bu mağazada grubun giysilerini tasarlarken o dönemin gençliğinin de kendini ifade ettiği bir moda anlayışı yakaladılar. Mağaza yıllar içerisinde insanlara vermek istediği mesajı anlatmak göreviyle defalarca adını değiştirdi: “Let It Rock”, “Too Fast to Live, Too Young to Die”; “SEX” ve son olarak “Seditionaries” olarak değişen mağazadan çıkan tasarımlar üzerinde sokağın ve sokak kültürünün etkisi önemliydi. Bu küçük mağaza dünyanın Punk kültürünün oluşmasında önemli bir görev üstlendi. Yıllar sonra Time dergisine verdiği röportajda Vivienne Westwood hayatındaki punk etkisini şu cümlelerle özetledi: ”Punk konusunda mesih gibiydim, birinin bir şekilde sistemin tekerine çomak sokup sokamayacağını görmek istiyordum.”

Punk’ı dünyaya duyduğu tüm sevgi ve saygıyı, ifade etme özgürlüğü olarak yaşamı boyunca savundu. 

Farklı duruşu ve özgün tasarımlarıyla yıllar içerisinde lüks tüketim markaları arasına giren Westwood, kıyafetlerinde fetişlerden ilhamla tasarladığı parçalarla dikkat çekerken, günlük giysi tasarımlarında devasa platform ayakkabılar ve slogan baskılı tişörtlerine yazdığı mesajlarla hep gündeme karşı söylenmesi gereken o sözü söyledi.

No Man’s Land isimli platformda da düzenli olarak iklim adaleti ve kadın hakları gibi sosyal adalet konuları üzerine yazan Westwood, geçtiğimiz aylarda Vincent Van Gogh‘un “Ayçiçekleri” tablosuna domates çorbası atan iklim aktivistlerini de şu sözlerle desteklemişti: “Gençler çaresiz. Üzerinde “Petrolü Durdurun” yazan tişörtler giyiyorlar. Bir şeyler yapıyorlar.”

Bir lüks tüketim markası olsa da her daim sokaktaki gencin sözcüsü olan modacı, en olmayacak davetlerde üzerinde yerinde mesajların yazılı olduğu giysi tasarımları ile boy gösterdi. Çünkü kaynaklarını bu kadar savurganca kullanma lüksüne sahip olduğumuz bir gezegende yaşamıyoruz. 

Kışkırtıcı olmaktan çekinmemek, tarihsel referanslar kullanmak, sürekli satın almaktan vazgeçmek, yaşadığın gezegenin kaynaklarını saygılı kullanmak, sadece insana değil, aynı gezegende yaşadığın tüm canlıların yaşama hakkına saygı duymak…

Non-binary tasarımları, aktivizm sloganlı tişörtleri ve düzene karşı tavırlarıyla moda sahnesinde daima en ön sırada yer alan Vivienne Westwood’a sonsuz saygıyla…