MAXIM ZHESTKOV’UN YENİ BMW i4 YORUMU.

Maxim Zhestkov’u anlatmak, doğru kelimeleri bulmak çok kolay değil. Neden mi?

Her şeyden önce, kendisi elbette bir sanatçı. Yaratıcılık sürecinden kullandığı araçlara kadar sanatının her detayı hakkında tutkuyla konuşan Maxim, dijital sanat eserleri üzerine çalışıyor. Ancak tüm bunlar onu tanımlamaya yetmiyor. Özellikle de eğer onu “Sanatçının kim olduğu ve ne tür işlerle uğraştığına” dair geleneksel okumalarla çözmeye çalıştığınızda zorlanmamak işten bile değil.

Memleketi Moskova’dan bizimle görüntülü olarak iletişime geçen Maxim, kendisini bir kaşif olarak tanımlıyor. Aynı zamanda bir fizikçi, filozof ve bir teknoloji uzmanı olarak da. Hatta bazen de bir şair olarak… Tıpkı söylediğimiz gibi, kendisini tanımlamak 35 yaşındaki sanatçının kendisi için bile oldukça zor. Ancak yakında öğreneceğimiz üzere, yıllarca becerilerini geliştirerek yeni yöntemler ve teknolojiler keşfetmek için çalışan sanatçı, bu girişimleri ile kendi tarzını ortaya koyuyor. Farklı şeylere olan ilgisi de onu benzerlerinden apayrı bir konuma getiriyor.

Zhestkov, hayatından bahsederken şu cümleleri kullanıyor: “Başlangıçta geleneksel mimarı üzerine çalışıyordum ancak bir noktada haritalama ve modelleme görevleri için kullandığımız 3D yazılımının çok daha büyük bir potansiyeli olduğunu fark ettim. Yazılım, nihai ürünü ortaya çıkarmak için kullanılıyor ve sonrasında da süreç tamamlanmış olarak kabul ediliyordu. Bu kullanım bana çok sınırlanmış gibi hissettiriyordu, açıkçası bazı şeyler kafama oturmuyordu. Ancak daha sonraları, yazılımı doğru şekilde kullanmayı başarırsam çok daha fazlasını elde edebileceğimi gördüm. Yazılım, amacının dışına taşan yeni şeyler keşfetmek ve denemeler yapmak üzere kullanılmaya çok müsait. Hatta yazılım, yeni ve beklenmedik şeyleri keşfetmeye giden yolun ta kendisi de olabilir.”

Zhestkov, bu uyanış sürecini “kişisel ve yaratıcı bir özgürleşme” olarak tanımlıyor. Sanatçı, sahip olduğu bu sürekli gelişen görselleştirme ve yazılım oluşturma yöntemi ile çalışarak, mekansallığı, fiziği, görselleri ve matematiği daha önceden mümkün olduğunu düşünmediği bir şekilde keşfetmeyi başardı ve göz açıp kapayana kadar da buna bağımlı hale geldi.

Bunun ardından, sanatçı yıllarca süren bir kendi kendine öğrenme serüvenine girişti. Bu süreç onu algoritmalarla, teorik fizikle, matematikle ve elbette nesneler, sanal tuvaller ve bir sanatçı olarak kendi kişiliği arasındaki etkileşimle desteklenen dijital sanat eserlerine doğru, benzersiz bir yola çıkardı.

Sanatçı, bu süreci şu sözlerle açıklıyor: “Pek çok deneme, hata ve bilgisayar başında çalışarak geçirdiğim sayısız saatin sonucunda çalışmalarım aracılığıyla keşfetme ve soru sorma özgürlüğüne sahip olabileceğimi görmeye başladım. Bu soruların hepimizi içinde yaşadığımız dünyayı ve gerçekliği, etrafımızda var olan ancak ilk bakışta göremediğimiz şeyleri daha iyi anlamaya yönlendireceğini umuyorum.”

Bu soruların hepimizi içinde yaşadığımız dünyayı ve gerçekliği daha iyi anlamaya yönlendireceğini umuyorum.

Sanatçının bahsettiği türdeki “gizli gerçeklik”, Zhestkov'un tamamen Yeni BMW i4'ün lansmanı için BMW ile gerçekleştirdiği bir dijital sanat iş birliğiyle hayata geçirildi. Elektrik akımlarının ve doğaçlama olarak yaratılan elektromanyetizma alanlarının etrafımızdaki görünmeyen gerçekliği nasıl etkilediğini gözler önüne sermek isteyen Zhestkov, algoritmaları ile milyarlarca sonucu hesapladı. Ardından bu sonuçları, üç farklı sanal ortama giren hareket halindeki bir BMW i4'ün 3D görüntüleri ile kapladı. Finalde elde ettiği sonuç ise fizik yasaları ile örülüp izleyicilerin deneyimlemesi için hareketli görseller olarak gözler önüne serilen ve tamamen dijital bir alana açılan heyecan verici bir yolculuk oldu.

Süreci açıklarken “Elektrikli ulaşımın gezegenimizi değiştirme vaadini yerine getirme biçimi ile sanatımın uzay, boyutlar ve doğa güçlerine yönelik algımızı değiştirme biçimi arasında bazı paralellikler olduğunu düşünüyorum” diyen Zhestkov, sözlerine şu şekilde devam ediyor: “Tasarladığım ortamlarda gördüğümüz elektrik akımları sayesinde, uzay ve nesneler arasındaki etkileşimin nasıl gerçekleştiğini ve böylelikle yeni bir gerçeklik yarattığını izleyicilere göstermek istedim.”

Zhestkov’un “basit” görsellerin ötesine geçen çalışması bu noktada neredeyse metaforik bir biçim alıyor. Görselleştirilen Yeni BMW i4’ün etrafındaki görünmeyen güçlerle girdiği kusursuz etkileşime tanık olduğumuz sırada otomobil, sınırlanmış bir alanda bulunan durağan ve bağımsız bir element olmaktan çıkarak, çevresini anlamamızı sağlayan olağanüstü bir unsur haline geliyor. Başka bir ifadeyle açıklamak gerekirse, otomobil ve elektrik yeni bir gerçeklik oluşturmak üzere güçlerini birleştiriyor, haliyle bu iki olguya yönelik algımız da değişiyor.

Zhestkov, bir parça kağıt üzerine çizilmiş bir dairenin, ancak ona bu açıdan bakmayı seçerseniz bir daire olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Ancak, bu çizime bakmanın doğru yollarını bulursanız daire bir silindire veya bir küreye dönüşebilir. Bizler, yani insanlar, boyut algımızla ve bizi çevreleyen gerçeklikle sınırlıyız. Çalışmamın, fizik ve doğa aleminde sonlu olarak algıladığımız her şeyin aslında sonsuz yorumlara açık olduğunu anlamamıza yardımcı olacağını umuyorum.”

Sonsuzluk, şüphesiz ki üstesinden gelmesi zor olan bir kavram. Ancak Zhestkov’a göre bu mücadele hem meydan okumaları hem de fırsatları beraberinde getiriyor. Sanatçı bu çalışmasında, nihayetinde dijital sanat eserini oluşturan görselleştirmeler için kelimenin tam anlamıyla milyarlarca münferit veri noktasını ve olasılığı hesaplayarak yola koyuluyor. Ardından da sonucu önceden ayarlanmış dijital bir ortamla, yapmış olduğu hesap verilerini eşleştirerek devam ediyor. Burada endişe verici nokta ise sürecin gerçekten işe yarayıp yaramayacağının bilinmiyor olmasıydı.

“Fizik ve görselleştirmeler ile bu şekilde çalıştığınızda aslında sonucun neye benzeyeceğine dair net bir öngörünüz olamıyor. Milyarlarca veri noktasını hesaplayıp görselleştiren algoritmalar geliştiriyoruz, ancak sonucun zihnimizde resmettiğimiz gibi mi olacağını bilemiyoruz. Her şey verilerle çalışmaya ve sonrasında süreç ile sonuç arasındaki dengeyi bulmaya bağlı.”

Bizler, yani insanlar, boyut algımızla ve bizi çevreleyen gerçeklikle sınırlıyız.

Erken dönemlerinde ilhamını video klip yönetmeni ve video sanatçısı Chris Cunningham gibi benzer yöntemlerle çalışan diğer sanat kaşiflerinden alan Zhestkov, nihai hedefini kendi sözleriyle “Sanatının dünyaca ünlü galerilerde sergilendiğini görmemek” durumu ile açıklıyor. Sanatçı, galerilerin veya sergilerin “sanata bakmanın ve sanatla etkileşime girmenin pek çok yolundan sadece biri” olduğuna inanıyor ve sözlerine şu cümleleriyle devam ediyor: “Günümüzde hepimiz, telefonlarımızın ekranlarındaki milyarlarca küçük pencere vasıtasıyla sanata erişebiliyoruz. Fiziksel bir galeri söz konusu olduğunda, şüphesiz ki herhangi bir sergiyi bir araya getirirken uyulması gereken bazı lojistik ve uygulama koşulları karşımıza çıkıyor. Ancak çalışmadan edinilecek deneyim, artık bu alana ait sınırların ötesine erişebiliyor. Çalışmalarımın, fiziksel olan her şeyin ötesine, sonsuz deneyimlere ve yorumlara tam olarak açık bir konumda olduğunu düşünüyorum.”

Peki Moskovalı genç sanatçı ne umuyor? Tüm bunların amacı ne? Ve bir sanatçı olarak, yarattığı eserleri anlamanın en iyi yolunun ne olduğunu düşünüyor?

Bu soruların yanıtı kısaca deneyim ve merak kavramlarında saklı.

Zhestkov, ister küçük ister devasa bir ekranda, bir grup tarafından veya tek bir kişi tarafından sessizlik içerisinde izlendiğinde, çalışmasının tamamen “sunduğu deneyim ile ilgili” olduğuna dikkat çekiyor. Daha da önemlisi, çalışmasıyla bir ilgi ve merak duygusu aşılamayı ve bunun yanı sıra yeni fikirler, uyaranlar ve girdiler sunduğu izleyicilerini, evrendeki rollerini sorgulamaya teşvik etmeyi umuyor. Sanatçı; fizik, felsefe, matematik ve görsellerle bir araya getirdiği bu karışıma kendimizi kaptırdığımızda bir aydınlanma yaşayarak önemli olanın zaten bildiklerimiz değil, bilmediklerimiz olduğunun farkına varacağımızı düşünüyor.

Bu açıdan yaklaşıldığında, kendini tam olarak nasıl tanımlayacağını bilmemek çok önemsizmiş gibi görünüyor. Düşünce sistemimizin sınırlılığı, her şeyi kataloglama, kategorize etme ve kutulara ayırma konusunda doğuştan gelen insani eğilimlerimizi yansıtmaktan ötesine geçemiyor ve bu durum bir anlam bilimi sorununa dönüşüyor.

Tüm bunlarla birlikte, Zhestkov'un edindiği zihnimizin sınırlarını genişletme misyonu, kulağa oldukça mantıklı geliyor, öyle değil mi?

Maxim Zhestkov, çalışmaları ile dijital medyadaki görsel dile yönelik sınırların değişimine odaklanan bir medya sanatçısı ve yönetmeni.

On yıl boyunca bağımsız bir sanatçı ve tasarımcı olarak çalışan Maxim, 2015 yılında bir ortaklık girişimi kapsamında Zhestkov.Studio’yu kurdu. Bu stüdyoda tasarımcılar ve teknik uzmanlardan oluşan bir ekiple birlikte, ticari ve sanatsal projeler üzerinde çalışmaya başladı. 2019 yılında ise Media.Work, aynı stüdyonun ticari kanadı olarak faaliyete geçti.

Eserleri tüm dünyada sergilenen Zhestkov; BMW, Google, Microsoft, Sony, Adobe ve daha birçok prestijli isim dahil olmak üzere, dünyanın en iddialı markalardan bazılarıyla ticari projelere yönelik iş birliklerinde bulundu.