FAVELADAN SAHNELERE.

Luis, rutinine klasik piruet hareketiyle, yani olduğu yerde parmak uçları üzerinde hızla dönerek başlıyor. Bu, doğru yapıldığında oldukça zarif görünen bir hareket. Ardından, yana doğru geniş bir hamle yaparken parke üzerinde bir anlığına asılı kalmış gibi görünüyor.

Bugün Joy Blog’da Luis’in rüyalarına ortak oluyoruz.

Mükemmellik doğuştan gelmez, sınırları zorlayarak kazanılır.
Luis’in ağzında gümüş kaşıkla doğduğu, el üstünde tutularak büyüdüğü söylenemez. Aslına bakarsanız, fırsat eşitsizliğinin ne anlama geldiğini çok iyi biliyor. Hayatta başarılı olmak için tek gerçek şansı bale olmuş. Luis için bale, Rio de Janerio’nun bir gecekondu mahallesinde sürdürdüğü yoksul yaşamını geride bırakmak demek. Daha iyi bir yaşama giden ilk adımını, Brezilya’nın güneyindeki Santa Catarina eyaletinde yer alan ve aynı zamanda Bolşoy Balesi’nin Moskova dışındaki tek dans okuluna ev sahipliği yapan Joinville kentindeki akademiye kabul edilerek atmış.

Bedeninin sınırlarını sonuna kadar zorlamak anlamına gelse de Luis, geleceği için dans etmeye kararlı. Profesyonel bir dansçı olmayı başarırsa, artık yoksulluktan kurtulmak için mücadele etmesine gerek kalmayacak. Diğer pek çok insanın aksine, kendi kaderini çizmek, Luis için belki de yeniden doğmak anlamına geliyor. Şimdi ise her şey Luis’e bağlı.

18 yaşındaki olan Luis; ince olduğu kadar da güçlü, ayrıca inanılmaz esnek bir balet. Sınıfındaki en iyi dansçılardan biri olan Luis, şu sıralar eğitim hayatının sonunu taçlandıracak son resitali için çalışıyor. Dansçıların resitalde gösterecekleri performans, kimlerin profesyonel olacağını ve kimlerin evine döneceğini belirleyecek.

Luis bugünlerde oldukça sık gülümsüyor. Hatta sahnede olmadığı zamanlarda bile. Yeni insanlarla tanışırken, “Tanıştığımıza memnun oldum, tanıştığımıza memnun oldum...” diye tekrarlıyor ve bunu içtenlikle söylediğini anlayabiliyorsunuz. Peki iyi ve yetenekli bir insan olmak yeterli mi? Luis, bir şampiyonun mantalitesine sahip mi? En önemlisi, sanatında usta mı?

Bale stüdyosundan sahneye.
Son resital çalışmalarına ara verildiğinde Luis, bale sanatçılarının egzersiz sırasında denge sağlamak için kullandıkları, duvara monte edilmiş yatay bir direk olan bale barına gidiyor. Bale barının önünde ayakta dururken ellerini vücudunun arkasında birleştiriyor ve dirseklerini geriye doğru atıyor.

Luis’in, hayatının her alanında esnek olması gerekiyor. Rio de Janerio’nun Complexo do Alemão adı verilen bir gecekondu mahallesinde doğmuş ve küçücük, derme çatma evler arasındaki kimsenin adını bile bilmediği sokaklarda, pis su kanallarından gelen kötü kokuları soluyarak büyümüş. Bunlar, uyuşturucu çetelerinin bazen birbirleriyle bazen de polisle çatıştıkları tehlikeli sokaklar. Masum insanların çapraz ateş altında kalıp kör kurşunlara kurban gittiği favelalar. Burada hayallere yer yok. Ancak Luis, artık bu hayatta kalma mücadelesine yeteri kadar katlandığını düşünüyor ve kendine daha iyi bir yol çizme konusunda kararlı.

Favelada büyümek.
Favelalarda, yani Brezilya’nın gecekondu mahallelerinde uyuşturucu ve şiddet sorunlarının yanında eğitim ve sağlıkla ilgili problemler de var. Yedi kardeşi olan Luis, bu durumdan bahsederken şunları söylüyor: “Hayatıma nasıl yön vermek istediğimden emin değildim. Okula gitmekten hoşlanmıyordum.” Luis bunları, günümüzdeki koşullarıyla uzaktan yakından ilgisi olmayan başka bir hayattan söz edermiş gibi anlatıyor. Hayattan daha fazlasını beklediğini ancak bunun ne anlama geldiğini tam olarak açıklayamadığını söylüyor. Bir delikanlı olarak, capcanlı enerjisini hangi yönde kanalize edeceğini bilmediğinden bahsediyor. Bu noktada gençlerin, ebeveyn ve öğretmenlerden destek almasına alışkınız. Ne var ki Luis gibi gecekondu mahallesinde yaşıyorsanız, yetişkinlerin çoğu böyle bir destek verebilecek durumda olmuyor.

Luis artık hayattaki amacını bulmuş görünüyor. Potansiyelini gerçekleştirebileceğini ve dahası, kimsenin ondan beklemediği şeyleri başarabileceğini düşünüyor. Ancak, bu noktaya gelebilmek için öncelikle ne yapmak istediğine karar vermesi gerekmiş. Bundan altı yıl önce, kız kardeşi gecekondu mahallesindeki bir sosyal dans projesi kapsamında baleye başlamış. Dersler sırasında kızları izleyen Luis, bir noktada dansa aşık olduğunu fark etmiş. Luis, modern Brezilya rap müziği veya klasik samba gibi müziklere danslarıyla eşlik etmeyi her zaman sevdiğini söylüyor. Ancak bu sefer durum farklıymış. Havada adeta uçuyormuş gibi görünen hareketlerin zarafetine ve müzik ile vücut dilinin oluşturduğu harmoniye hayran kalan Luis, hayattaki amacını işte böyle bulmuş. Ancak her şey hayal kurmakla bitmiyor. Hayallerimizi gerçekleştirmenin bir yolunu da bulmak lazım, öyle değil mi?

Hayallerin peşinden koşmak.
Peki Luis hayallerini nasıl gerçekleştirecek? En iyi seçenek, bir balet olarak iyi bir yaşam sürebileceği yurt dışında bir kariyer gibi görünüyor. Luis, yurt dışından bahsederken şunları söylüyor: “Bir dönem California’ya turneye gittim ve San Francisco Balesi’ni ziyaret ettim. Kariyerime orada başlamayı gerçekten isterim.”

Luis, ham yeteneğini gerçek bir sanatçının ustalığına dönüştürmek için her gün altı saat çalışmış. Karmaşık “kaldırma tekniklerini’’ zahmetsizce uygulamasını ve bu sırada dans partnerinin, piyanonun en son notası da kulaklarımızdan silinene kadar omzunun üstünde asılı kalmasını izlemek gerçekten ilham verici.

Erkekler kategorisindeki son sınıfların öğretmeni Maikon Golini, Luis’i işte bu sözlerle anlatıyor: “Luis gerçekten çok yol katetti. Eşine ender rastlanan bir iradesi var. Yeteneği olan çok sayıda insan tanıdım, ancak aramıza katılmak için bundan fazlası gerekiyor.”

Golini de geçmişte bir baletmiş. Bundan 20 yıl önce, Joinville’deki akademi açılırken Bolşoy tarafından düzenlenen ilk dersteki yerini almış. Günümüzde, akademinin tek kişilik kontenjanı için başvuran 116 aday var. Bu, herkesin hayali. Ancak, bir şeyi teorik olarak nasıl yapacağını bilmekle gerçekten yapabilmek arasında büyük bir fark var.

BMW, Bolşoy Brezilya’yı destekliyor.
BMW, 2015’ten bu yana Brezilya Bolşoy Akademisi ile ortaklık içinde. Bale okulu; aldığı finansman desteğini kostümler, öğle yemekleri ve dansçıların sağlık hizmeti gibi farklı alanlarda kullanıyor. Bunun yanında BMW, “Adopt a Student’’ programı kapsamında, aileleri düşük gelirli olan üç öğrencinin tam bursunu karşılamak üzere mali destek sağlamayı planlıyor. BMW’nin Brezilya’daki etkisi bir çok alanda hissediliyor. BMW, kurumsal yardım programlarına ek olarak Brezilya’daki yatırımlarına kurduğu üretim merkezi ile devam ediyor. Ekim 2014 tarihinde Araquari’de açılan fabrika, 2018’den bu yana tamamen sürdürülebilir elektrik enerjisi ile faaliyet gösteriyor. BMW, 1995 yılından beri Brezilya’daki satış organizasyonunu kendi yönetiyor.

Bolşoy’un Brezilya şubesi.
Peki nasıl oldu da Brezilya’da bir Bolşoy Akademisi açıldı? Her şey 1996 yılında Moskova Balesi’nin Brezilya turnesi kapsamında Joinville’deki geleneksel dans festivalinde sahneye çıkmasıyla başladı. Sahne performansından sonra Rus rejisör ile konuşan belediye başkanı tarafından böyle bir fikir ortaya atıldı.

Bu konuşmanın sonucunda Moskova Tiyatrosu için bir uydu okul açma fikri somutluk kazanmış oldu. Bir bakıma, Ruslar ve Brezilyalılar arasındaki kimyanın tuttuğunu söyleyebiliriz. Joinville’deki elit akademi, açıldığı günden bu yana aralarında erkek ve kadın dansçıların bulunduğu 360 bale sanatçısını mezun etti.

Sörf yerine dans.
Luis çok yakında mezun olacak. Baleye ilgisi uzun soluklu olmayan kız kardeşinin aksine Luis, balesiz bir hayat düşünemiyor. Luis, geçmişte Rio sahillerinde uzun süre boyunca sörf yaptığından bahsediyor. İlk bale derslerini almaya başladığında da annesine sörf yapmaya gittiğini söylemiş. Baleyle ilgili hayalleri bu dönemde kök salmaya başlamış.

Annesi, Luis’i hayallerinin peşinden gitmesi konusunda her zaman desteklemiş. Ancak bu, çocuklarını yetiştirirken zorlanmadığı anlamına gelmiyor. Babası ise olan biteni daha uzak bir mesafeden izlemiş. Yeteneği kısa süre içinde ortaya çıkan Luis, bu dönemde birkaç yıl boyunca şehrin baleyle ilgili tek oluşumu olan Rio Belediye Tiyatrosu’nda dans etmiş.

Bu, doğal olarak herkesin Luis’in hayalleri konusunda net bir fikre sahip olmasını sağlamış. Okulda “erkeklerin bale yapamayacağını” söyleyen acımasız sataşmalarla mücadele etmek zorunda kalan Luis, bunun yanında daha zararsız pek çok iğneleyici söze de maruz kalmış. “O günlerden öğrendiğim en önemli ders, içimdeki gücü asla kaybetmemek. Yaşadığım bu deneyimler, hedefime odaklanma konusunda bana hala yardımcı oluyor.” Derken, bundan üç yıl önce Joinville Akademisi’ne kabul edilmiş ve evine 1000 km uzaklıktaki bu güney Brezilya kentine gitmek üzere Rio’dan ayrılmış.

Durmadan çalışmak.
Bolşoy Brezilya’nın üçüncü sınıf öğrencilerini izlediğinizde beceri seviyesindeki farkı görebiliyorsunuz. Üçüncü sınıf öğrencileri sadece bir yıl geride olsalar da henüz yeterli etkiye veya zarafete sahip değiller. Hayallerini canlı tutmak için daha çok çalışmaları gerekiyor. Her an, içlerinden birinin biraz önce incittiği bileğini ovuşturduğunu görebilirsiniz. Bale, kasların ve egzersiz bantlarının her gün kullanıldığı bir disiplin. Neyse ki okul, öğrencilerine fizyoterapi desteği ve sağlıklı yiyecekler sunuyor.

Öğrenciler, egzersiz ya da diğer olanaklar için ödeme yapmak zorunda değil. Rus dans hocaları, yokluk çeken ailelerden gelen öğrencilerin özellikle daha azimli olduğu konusunda hemfikir.

Modern bale.
Luis tam anlamıyla bir modern bale hayranı. Sezon finali seçmelerinde, deriden yapılmış peştamal benzeri bir kıyafet giyerek üstsüz olarak dans ediyor. Sınıf arkadaşlarıyla beraber yerde yuvarlanıyor, vücudu ile türlü şekillere giriyor, piruet ve arabesk gibi klasik hareketleri sergiliyor. Zemin, göğsünüzde hissedebileceğiniz bas frekansların ritmi ile titreşiyor.

Luis, geleceği ile ilgili sorular sorulduğunda aynı cevapları vermekten bezmiş gibi görünüyor. Dansla ilgili hayalleri suya düşerse bir B planı var mı? Bize “Birisi kameranızı alsa ne yapardınız? Fotoğraf çekmekten vaz mı geçerdiniz?” diye sorarak karşılık veriyor. Bu noktada, DNA’sına kodlanmış diva karakterinin bir bölümü açığa çıkıyor. Bu yönüne rağmen, okuldaki tüm öğrencilerin yetenekli olduğunu ve mükemmelliğe ancak çok çalışarak ulaşılabileceğini biliyor.

Kanepede geçen geceler.
Ertesi sabah, Joinville banliyölerindeki yüksek katlı bir binadayız. Burada yoksul insanlar yok. Başka bir ülke için güvenlikli, kapalı bir site diye adlandırılabilecek bir yapı. Bugün ilginç bir şekilde kahvaltıda çikolatalı pasta var ama aslında bale sanatçıları beslenmelerine çok ama çok dikkat ediyor. Hayallerinin peşinden koşmak fedakarlık gerektiriyor.

Luis son derece motive görünüyor. Yaklaşan resital için oldukça heyecanlı. Başarılı olabileceğini herkese kanıtlamak istiyor.

Luis, geceleri oturma odasındaki kanepede uyuyor. Onunla ilgilenen gönüllü annesi, bu daireyi birkaç yıl önce kiralamış. Gönüllü annenin kızı da Bolşoy’da bir öğrenci. Bu, Luis’in Joinville’de yaşayabilmesi için tek çıkar yol. Bir gün önce Rio’dan gelen öz annesi ise oğlunun ertesi günkü performansını izlemeyi sabırsızlıkla bekliyor ve bunun, Luis’in hayatını sonsuza kadar değiştiren gün olacağını ümit ediyor. 52 yaşındaki Tania Cristina Daniel, oğluyla ilgili, “Oğlumun bale ayakkabılarını ve diğer ihtiyaçlarını karşılayabilmek için canımı dişime takıp çalıştım ve para biriktirdim. Belki elimde avcumda ne varsa bu uğurda harcadım ama oğluma her zaman destek oldum.” diyor.

Son prova ve büyük gün.
Hep öyle olur ya, beklenen büyük resitalin akşam provası çok da müthiş geçmiyor. Sahne alacakları günün öncesinde, 22 son sınıf öğrencisi bir daire oluşturup dua ediyor. Artık ya yeni hayatlarına merhaba diyecekler ya da ayakkabılarını bir köşeye bırakıp baleyle ilgili kariyer hayallerini sonsuza dek unutacaklar.

Büyük resital bu bakımdan iki anlama geliyor: Başarılı olanlar için yeni bir başlangıç, başarılı olamayanlar içinse kaçınılmaz son. Bu, sadece bale dünyasında bir kariyer yapmakla ilgili değil, bu bir hayatta kalma mücadelesi. Özellikle de Luis gibi her şeyini baleye adamış olanlar için. Bu noktada, herkes kendisi için mücadele edecek.

Gösterinin başında dansçılar sahne üzerinde adeta kuğu gibi süzülüyor ve daha ne olduğunu anlamadan büyük bir coşku içinde hareketlenmeye başlıyorlar. Rachmaninov ve Albeniz gibi klasikleşmiş eserlerin yanı sıra dinamik ve modern müzikler eşliğinde dansçıların elleriyle havada figürler çizmesini, gülümsemelerini ve birbirlerine kenetlenmelerini izliyoruz. Bir figür sırasında yansıtılan yüz ifadesi, bacakların açısı, tıpkı bir heykel gibi sarsılmadan pozisyon alan eller... Öğrencilerin yeteneklerini mükemmelliğe taşıyıp taşımadığını böylesine küçük detaylar belirliyor.

Luis sahnede oldukça başarılı görünüyor. Tıpkı bir kral gibi görkemli. En dikkat çekici sahnesi, dans partnerini bir pervane gibi döndürerek havaya fırlattığı sahne. 18 yaşındaki dansçı bu akşam hepimize, aynı zamanda hem güçlü hem de narin olabileceğini kanıtlıyor. Luis, performansına dans aşkını, hayallerinin peşinden gitme arzusunu, yeni bir yaşam için verilen mücadeleyi, yani kısacası tüm hayatını katıyor. Dansçılar, performansın ardından kendilerini birbirlerinin kollarına atıyor. Sahne bir anda coşkuyla kendinden geçmiş dansçılarla doluyor. Elbette herkes, kimin yoluna devam edeceğini ve kimin eve döneceğini görmek için can atıyor.

Karar anı.
Luis’in yaşadığı gerilimi anlamak zor olmasa gerek. Artık her şeyin belli olacağı noktadayız. Başarılı olamadıysa onu bomboş bir gelecek bekliyor. İki gün sonra ise Luis’in adını Bolşoy web sitesinde ve okulun ön kapısına asılan listede görüyoruz!

Önümüzdeki yıl için, dünya turlarına çıkan bir Bolşoy Brezilya topluluğuna kabul edildi. Luis artık rahatlıyor, hayallerindeki hayatı yaşamaya başlayacağı için mutlu. Bunun, önemli bale topluluklarına neler yapabileceğini göstermek için ideal bir fırsat olduğunun farkında. Ayrıca, hayatında ilk kez dans ederek para kazanacak. “Kendime olan inancım tam. Bir gün mutlaka San Francisco’da olacağım.”

Luis, annesini Amerika Birleşik Devletleri’ne götürmek ve ona bir ev inşa etmek istiyor. Bu, yoksulluktan mutluluğa uzanmayı başaran iki insanın hikayesi olacak.