BMW ART CAR PROJECT.

_21.11.2019

Trafik ışığı kırmızıya dönmüş, frene basmışsınız. Işığın yeşile dönmesini beklerken hemen yanınızda bir BMW durmuş. Ancak her zamankinden farklı: Hayranı olduğunuz efsanevi sanatçının çizgilerini, renklerini, desenlerini üzerinde taşıyan bir sanat eseri bu! İflah olmaz bir sanat ve otomobil tutkunuysanız bu senaryo sizin de kalp atışlarınızı hızlandırmıştır. Sokakta ya da trafikte değil ama müzelerde ya da sergilerde bu otomobiller ile karşılaşmanız gayet mümkün. Temelleri 1975'te atılan BMW Art Car Project, dünyaca ünlü sanatçıların farklı BMW otomobillerini adeta birer tuvale dönüştürdükleri, efsanevi bir proje.

Fransız otomobil yarışçısı ve aynı zamanda bir sanat tutkunu olan Hervé Poulain, 1975 yılında ortaya bir fikir, daha doğrusu bir soru atmış: Yarışacağım otomobili bir sanatçı boyasa nasıl olurdu? Başvurduğu ilk iki adres, iş birliği içinde olduğu BMW Motorsport direktörü Jochen Neerpasch ve sanatçı dostu Alexander Calder olmuş. İnsanın Calder kadar ünlü ve yetenekli sanatçı dostları olması güzel bir his olsa gerek; Poulain'in sürdüğü, Calder'in tasarımı BMW 3.0 CSL aynı yıl Le Mans'da yarışmış ve tüm izleyenleri büyülemiş. Karar anında verilmiş, BMW sanatı desteklemeye devam edecek, bir BMW Art Car koleksiyonu oluşturulacak ve marka birkaç yıl aralıklarla dünyaca ünlü sanatçılarla çalışmaya devam edecek... Proje kapsamında ortaya çıkan eserler ‘kendi evlerinde’, yani Münih'teki BMW Müzesi'nde sergilenmenin yanı sıra dünya çapında çeşitli sergi ve müzeleri de geziyor.

İkinci BMW Art Car, 1976'da yani hemen ertesi yıl, özellikle minimalizm ve soyutlama alanındaki resim ve baskılarıyla tanınan Frank Stella'ya sipariş edilmiş. Stella'nın geometrik çalışması, kendi deyişiyle detaylı bir planı otomobilin tüm gövdesi üzerine kazımış. Pop-art akımının iki dev ismi Roy Lichtenstein ve Andy Warhol da sırasıyla 1977 ve 1979'da BMW Art Car Project sanatçıları arasına katılmışlar. Her ikisi de kendi tarzlarını otomobillerin üzerine uygulamış. Lichtenstein eserlerinin birçoğuna ilham olan çizgi romanlardaki hız gösteren çizgileri kullanmış. Çorba konservelerinden bile sanat yaratmayı başarmış Warhol içinse, en gözde tüketim ürünlerinden biri olan otomobilleri kullanmak kadar doğal bir şey olmasa gerek. Warhol, projeye katılan sanatçılar arasında otomobilin tamamını kendi elleriyle boyayan ilk isim olmuş.

On altıncı otomobilin teslim edildiği Olafur Eliasson, bugüne kadarki en ilgi çekici BMW Art Car projelerinden birini ortaya çıkarmış. Danimarkalı-İzlandalı sanatçı, özellikle doğal elementleri temsil eden ışık, su ve sıcaklık gibi öğeleri kullanarak yaptığı büyük ölçekli yerleştirmeleriyle tanınıyor. Eliasson, kendisine verilen çevre dostu, hidrojen yakıtıyla çalışan BMW H2R'dan ilhamla, eserinin içine buzu katmak istemiş. Otomobilin dış katmanını tamamen söken sanatçı, kendi tasarımı metal bir iskeletle kaplamış ve ardından dondurmuş. Ortaya gördüğünüz büyüleyici görüntü çıkmış.

Zaman yolculuğu yapan bir keşiş, eski zamanlarda Çin’de bir dağ manzarasının önünde başlayan yolculuğunda yürüyor, yürüyor ve ultramodern bir mega şehre ulaşıyor. Sakin duruşu ve geleneksel kıyafetleriyle bu keşişi günümüzdeki Çin’e ait imgelerin önünden geçerken izliyoruz: Ruhsuz yüksek gökdelenler, bitmeyen trafiğe sahip ultra büyük otobanlar, devasa billboard’lar, üretici otoparkında birbirinin aynı gibi görünen binlerce otomobil… Keşiş siyah bir yarış arabasına yaklaşıyor, VR gözlüğünü takıyor ve geleceğe giriş yapıyor. Otomobil üzerinde göz alıcı bir şekilde dans eden ışık oyunlarını görüyoruz... BMW Art Car Project'in şimdilik son sanatçısı Cao Fei, projedeki ilk Çinli sanatçı olmasının yanı sıra, aynı zamanda projeye katılan en genç sanatçı. 1978 Guangzhou doğumlu Cao Fei'nin, bir multimedya sanatçısı olarak çağımızın vizyonunu en iyi şekilde yakalayacağı düşünülmüş. Artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik aracılığıyla otonom sürüş, hava araçları ve dijitalleşme gibi teknolojik gelişmelerle değişen otomotiv sektörünü, çağa en uygun şekilde BMW M6 GT3'ün üzerine yansıtmaya çalışmış.

Bu yazıda detaylıca bahsettiğimiz sanatçılar dışında Ernest Fuchs (1982), Robert Rauschenberg (1986), Michael Nelson Jagamarra (1989), Ken Done (1989), Matazo Kayama (1990), Cesar Manrique (1990), A.R. Penck (1991), Sandro Chia (1992), Jenny Holzer (1999), Robin Rhode (2009) ve John Baldessari (2016) de birer BMW Art Car sanatçısı olmuşlar. Aralarında belki de en ilginç ve ayrıksı olan, Robin Rhode'un işi olmuş. Rhode otomobili boyamak yerine, otomobil ile boyamayı tercih etmiş! Sanatçı, bir BMW Z4'ün tekerleklerini kullanarak farklı renklerdeki boyaları yerdeki dev bir tuvale uygulamış.

Resmî BMW Art Car sanatçıları ve eserleri dışında, bir de bu projenin dışında sanatçılara emanet edilmiş BMW otomobiller var: Aynı zamanda bir BMW Art Car Project sanatçısı olan Frank Stella, 1979'da otomobil yarışçısı dostu Peter Gregg için bir BMW boyamış. 1987'de dünyaca ünlü pop art ve graffiti sanatçısı Keith Haring Düsseldorf'taki bir galerinin, 2016'da ise Christie Chandler Jacksonville kentinin kültür konseyinin siparişiyle birer BMW’yi boyamışlar.

BMW'nin otomobilleri birer tuvale, birer sanat eserine dönüştüren bu sihirli projenin hikâyesi işte böyle... Sıradan bir otomobil yerine bir sanat eserine bakmak için, sıradaki BMW Art Car Project sanatçısını ve ortaya çıkacak eseri merakla bekliyoruz.