2019’UN SANAT OLAYLARI.

_16.12.2019

İster inanın ister inanmayın, bir yılın daha sonuna yaklaştık! Mutlulukları ve hüznüyle, kazanımları ve kayıplarıyla, iyi ve kötü haberleriyle her yıl gibi bu yıl da birçok şey yaşadık. Ama söylemeliyiz ki 2019, sanat dünyasını ve çağdaş sanatı yakından takip edenler için oldukça verimli, dopdolu bir yıl oldu. Yılın en iyilerinin, 2019’un öne çıkanlarının listelendiği şu günlerde, biz de 2019’un önemli sanat olaylarını hatırlamak, hatırlatmak istedik. İşte yeni müzeleri, iz bırakan sergileri ve ilham verici gelişmeleriyle 2019’da sanat dünyası…

Müzeler ve sanat kurumları, bizleri sanatla buluşturan en önemli aracılar. Sayılarının her geçen yıl artması, hem sanat eserlerinin korunmasını hem de daha geniş kitlelere ulaşmasını kolaylaştırıyor. Birçoğu çok önemli mimarların ve mimarlık ofislerinin imzasını taşıyan yeni müze binaları, şehirlere ikonik yapılar kazandırmış da oluyor aynı zamanda. Bu yıl da dünyanın dört bir yanında bunları sağlayan birçok müze açıldı, şehirlerin gündelik yaşamına yepyeni sanat alanları eklendi. Yeni açılanlara geçmeden önce bir gelişmeyle başlayalım; New York’un en önemli müzelerinden MoMA’nın ek binası, 2019’un yaz aylarında açıldı ve yepyeni galerileri ziyarete açan müze, aynı zamanda ana caddeyle daha sıkı etkileşime geçmiş oldu. New York’un sanat yaşamına katılan çok önemli bir yapı ise The Shed. Nisan 2019’da kapılarını açan bu sekiz katlı bina, şehrin eski bir tren yolundan dönüştürülen park, sanat alanı, yürüyüş, buluşma ve manzara izleme noktası High Line üzerindeki Hudson Yards’da bulunuyor. Sergi alanları, sahneler, atölye ve etkinlik alanlarından oluşan, Diller Scofidio + Renfro imzalı bu bina, sanat takipçileri kadar sanatçılara da birçok imkan ve alan sunuyor. ABD’de 2019’da yedinci sanata da yeni bir mabet eklendi; Los Angeles’ta açılan ve Oscar ödüllerini dağıtan Akademi’ye ait Akademi Film Müzesi, Renzo Piano imzalı mimarisiyle ve özellikle de cam ve çelikten yapılmış, küre şeklindeki, 1000 kişilik sinema salonuyla da beğeni topladı.

Dünyanın 2019’da açılan dikkat çekici yeni müzeleri arasında öncelikli olarak Doha, Katar’daki Katar Ulusal Müzesi geliyor. Jean Nouvel’in tasarladığı, dairesel pavyonlardan oluşan ve çok geniş bir alana yayılan mimarisiyle bu müze, çölün ortasında bir sanat vahası oluşturuyor diyebiliriz. Çin’in Şanghay kentindeki West Bund Sanat Müzesi ise dünyadaki en önemli çağdaş sanat kurumlarından, Paris’teki Pompidou Merkezi’nin bir uzantısı olarak 2019’un son günlerinde kapılarını açıyor. Hong Kong’da açılan iki yeni dev çağdaş sanat müzesi de kenti olduğundan daha iddialı bir kültürel başkente dönüştürüyor: Bunlar 20. ve 21. yüzyıl sanat, tasarım, mimari ve sinema sanatlarına adanmış, dünyanın en büyük müzeleri arasında yerini alan M+ ve Hong Konglu genç sanatçıları tüketim odaklı genç izleyiciyle buluşturmayı hedefleyen sanat alanı K11 Musea.

Türkiye’ye bakacak olursak, 2019-2020 kültür ve sanat sezonu, bu sonbaharda çok büyük ve sevindirici gelişmelerle başladı. Eskişehir’in Odunpazarı ilçesinde açılan Odunpazarı Modern Müze (OMM), hem koleksiyonuyla hem de Kengo Kuma imzalı mimarisiyle dikkat çekti. İstanbul’da Arter, “sanat için daha çok alan” diyerek, Dolapdere’deki yepyeni binasına taşındı. Böylece hem uzun yıllardır Arter’deki sergilerde parça parça tanıma fırsatı bulduğumuz koleksiyonunu topluca gözler önüne serme hem de görsel sanatlar dışında performans sanatı, dans, tiyatro, müzik ve sinema gibi farklı alanlara da yer açma şansına sahip oldu. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Resim ve Heykel Müzesi ise kapılarını “Yedinci Kıta” başlıklı 16. İstanbul Bienali ile açtı.

2019’un sanat ve tasarım açısından başka bir özelliği de Bauhaus’un 100. yılı olmasıydı. 1919 yılında kurulan ve sadece 14 yıl faaliyet göstermiş olmasına rağmen yetiştirdiği sanatçı, tasarımcı ve mimarlar sayesinde öğretileri ve izleri halen hissedilen bu akım, tüm dünyada yeni sergilerle, paylaşılan arşivlerle, çekilen film ve belgesellerle kutlandı. Bauhaus’un doğduğu ve büyüdüğü iki kentte, Weimar ve Dessau’da birer Bauhaus Müzesi açılırken, Berlin’in göbeğindeki Bauhaus Arşivi binası da 2022 yılına kadar sürmesi planlanan kapsamlı bir renovasyona girdi.

2019 yılında birçok iz bırakan sergiyi de ziyaret etme fırsatı bulduk. New York sokakları dendiğinde akla gelen, dünyanın en önemli pop-art ve graffiti sanatçılarından, 1990’da hayatını kaybeden Keith Haring’in İngiltere’deki en kapsamlı ve ilk büyük sergisi, Tate Liverpool’da büyük ilgi gördü. Rönesans’ın en büyük sanatçılarından Leonardo da Vinci’nin ölümünün 500. yıl dönümü nedeniyle tüm İngiltere’de 12 eşzamanlı sergi açıldı. Van Gogh’un son yıllardaki en büyük sergisi Tate Modern’de, Japonya dışında düzenlenen en büyük manga sanatı sergisi ise British Museum’da izleyiciyle buluştu.

David Hockney’nin Van Gogh’tan ilham alan eserleri Amsterdam’daki Van Gogh Müzesi’nde sergilendi, Frida Kahlo’nun ABD’deki ilk büyük retrospektif sergisi Brooklyn Müzesi’nde, Rothko’nun Avusturya’daki ilk sergisi Kunsthistorisches Müzesi’nde açıldı. İranlı sanatçı Shirin Neshat’ın Los Angeles The Broad’daki sergisi yılın öne çıkanlarından oldu. Dünyanın en ünlü sanat eserlerinden, Paris’teki Louvre Müzesi’nde sergilenen Mona Lisa, bir VR projesi ile farklı bir şekilde deneyimlendi. Metropolitan Müzesi ise her yıl olduğu gibi Met Gala ve yıllık moda sergisi ile yine büyük gündem oluşturdu, bu yılki galanın ve serginin teması Camp olarak seçildi.

Geçtiğimiz yıl kendi kendini imha eden eseriyle gündeme oturan Banksy, bu yıl da çalınan eserleriyle konuşuldu. Kasım 2015’te, Paris’teki saldırılar nedeniyle gündeme gelen konser salonu Bataclan’ın kapısında yer alan bir Banksy duvar resmi, Ocak 2019’da kapı sökülerek çalındı. Eser henüz bulunamadığı gibi, yine Paris’teki Pompidou Merkezi’nin otoparkındaki bir tabelanın arkasında yer alan Banksy eseri de Eylül ayında tabela kesilerek çalındı!

#MeToo ve #TimeIsUp hareketleri aracılığıyla süren, kadınların eşitlik mücadelesi, sanatın her alanında eşit kazanç, eşit imkan ve eşit temsil arayışını sürdürürken, Baltimore Sanat Müzesi’nin Kasım ayında aldığı bir karar gündem oluşturdu: Müze, 2020’de sadece kadın sanatçılara ait eserlerin satın alınacağını açıkladı.

Bakalım 2020, sanat dünyası için neler getirecek…